Terugblik | Masterclass inclusie: onderwijskundige en pedagogische keuzes

Wegstappen van exclusie is onderweg naar inclusie

Op maandagmiddag 24 maart organiseerden de PO-academie, de VO-academie en het Steunpunt Passend Onderwijs de Masterclass Inclusie: onderwijskundige en pedagogische keuzes. Terwijl de deelnemers genoten van een kopje thee of koffie openden Sofie Sergeant en Hanne Touw de masterclass. Sofie Sergeant is hogeschoolhoofddocent Burgerschap & Inclusie aan de Hogeschool Utrecht, verbonden aan het Instituut Onderwijs en Orthopedagogiek (IvOO) en Lectoraat Jeugd. Hanne Touw is docent aan het Instituut Onderwijs en Orthopedagogiek, werkzaam voor de minor Inclusief Onderwijs en in de masteropleiding Educational Needs. Dit duo is betrokken bij allerlei onderzoeks- en onderwijsprojecten omtrent inclusief onderwijs. Samen met studenten, kinderen, ouders en onderwijsprofessionals willen zij inspireren en ondersteunen richting inclusief onderwijs.

“Het gaat om het erkennen van verschillen, niet het wegvegen ervan.”

Sofie en Hanne begonnen met een stuk theorie en historie over inclusief onderwijs om ons meer informatie en inspiratie te geven. Waarom zijn we bezig met inclusief onderwijs? Het korte antwoord is: omdat er exclusie plaatsvindt. Het liefst spreken we over goed en thuisnabij onderwijs voor alle kinderen, geeft Sofie aan. Met een afbeelding in de presentatie laat Sofie zien hoe de overheid denkt over inclusief onderwijs. Als kinderen opgroeien in inclusief onderwijs nemen ze dat mee in hun leven en baan later: zo maken we een inclusievere maatschappij.

Het verschil met passend onderwijs legde Sofie als volgt uit: bij passend onderwijs vertrek je vanuit het idee van een tweedeling tussen kinderen die meekunnen en kinderen die struggelen. Bij inclusief onderwijs ga je uit van: het zijn kinderen.

“De beste professionalisering is een nieuwsgierige, lerende houding aannemen. Wees leerling van je eigen praktijk, van je eigen leerlingen. Als we het hebben over inclusief onderwijs, durven we dichtbij ingewikkeldheid te blijven, durf je daar te vertoeven?”

Het duo ging vervolgens in op verschillende aspecten die handig of nodig zijn om tot inclusief onderwijs te komen. Zo benadrukte Sofie het belang van een sterke visie en van taalgebruik. Hanne legde een model toe voor succesvol veranderen. Als die aspecten aanwezig zijn, dan gaat de verandering vanzelf. Inclusief onderwijs is ook een hefboom voor werkplezier, omdat je het niet alleen hoeft te doen. Andere concepten die aan bod kwamen, waren de expertise van gespecialiseerd onderwijs wens je elke onderwijsprofessional, inclusief leiderschap, van casus naar context denken, kruispuntdenken, cirkel van veerkracht en hoe je een derde ruimte kunt gebruiken om inclusie te definiëren.

Deze termen, voortkomend uit theorie en onderzoek, bieden praktische handvatten om met inclusief onderwijs aan de slag te gaan. Zo leren we omdenken van individuele aanpassingen naar wat werkt voor alle kinderen.

In gesprek met elkaar

Na de pauze gingen we in groepjes aan de slag met de dialoogkaarten. Zonder deze kaarten werkt het gesprek natuurlijk ook, want ze zijn slechts een middel voor het doel. In de groepjes kwamen de gesprekken al snel op gang, want de kaarten bieden genoeg inspiratie. In een groepje kwam bijvoorbeeld een gesprek over: ‘Hoe deel je groepen in?’ ‘Is een plusklas inclusief?’ Andere groepjes hadden discussies over hoe leerkrachten te matchen bij co-teaching en hoe we leerlingen bij gesprekken kunnen betrekken.

Afsluiting en avondeten

Na alle inspiratie en (nieuwe) ideeën was het tijd om met z’n allen na te kletsen tijdens een gezellig diner. Collega’s die van tevoren niet van elkaar wisten dat ze aanwezig zouden zijn, wisselden bevindingen uit. Bij die scholen en samenwerkingsverbanden zal vast een vuurtje zijn gaan branden.